Jak tłumaczyłem w poprzednim poście, od jakiegoś czasu
miałem zamiar stworzenia listy czasowników rosyjskich pogrupowanych według
czasowników bazowych. Po tygodniach żmudnego wklepywania w arkusz excela
kolejnych definicji, wreszcie mogę pochwalić się owocami mojej pracy. Nie są
one jednak tym, czym chciałem by były. Naczelną zasadą bowiem jej tworzenia
miało być przede wszystkim podawanie różnic w użyciu danego czasownika i jego
polskiego krewniaka. Niestety zbyt często okazywało się, że czasownik rosyjski
i polski mimo łudzącego podobieństwa ma zupełnie inne znaczenia. Szczerze
mówiąc w znakomitej większości przypadków nie trudziłem się nawet nad
znajdowaniem dokładnych polskich odpowiedników, a po prostu przepisywałem opisy
z jednojęzycznego słownika Ożegowa lub – jeśli miałem jakieś podejrzenia co do
aktualności podawanych w nim znaczeń, a wspomniany słownik ma swoje lata
(pierwsze wydanie w 1949) – ze słownika Jefremowej.
Chcąc szybciej skończyć z zasady nie opisywałem samych
czasowników bazowych oraz czasowników z przedrostkiem po-, ponieważ zazwyczaj
są to formy dokonane czasowników podstawowych. Nie uwzględniłem też czasowników
z przedrostkami воз- i сов-, choć mają licznych i ważnych przedstawicieli.
Kolejną niezaprzeczalną wadą jest brak czasowników zwrotnych, które w
większości nawiązują znaczeniowo do swoich "niezwrotnych"
odpowiedników. Oczywiście robiłem pewne wyjątki, gdy przykłady same pchały się na
klawiaturę.
Ogólnie, na liście znalazło się 1622 czasowników. Nie jest
to jednak wersja ostateczna i wraz z poprawianiem wyżej wymienionych błędów ich
liczba będzie rosnąć. Tymczasem zapraszam do zapoznania się z jej pierwszą
wersją :).
Wydaję mi się, że muszę się wytłumaczyć z nieco
przedłużającej się nieobecności na blogu, tym bardziej, że z samego początku
pisałem na nim niemal codziennie. Nie chodzi o to, że jakoś strasznie mi się
znudził czy przetłumaczyłem wszystkie możliwe piosenki, bo wymienić przeze mnie nietkniętych nie sposób. Jednakże w moich tłumaczeniach jedna rzecz irytowała na tyle, że postanowiłem
najpierw z nią się zmierzyć by móc z tym większą przyjemnością oddać się memu
niedawnemu zajęciu. Poszło o czasowniki. Otóż, czasowniki rosyjskie - czy w ogóle słowiańskie - mają to
do siebie, że mając dany czasownik podstawowy i pewne rozeznanie w przedrostkach - w większości przypadków - można przewidzieć
wszystkie jego formy i ich znaczenia, tedy nie ma potrzeby uczyć się każdego z
osobna, a raczej „hurtem” wskazując tylko na różnice w użyciu. Od dłuższego
czasu próbuję tworzyć taką rozbudowaną listę czasowników, pogrupowanych według
czasowników bazowych (około 100). Była niemal dokończona, niestety po głupim, bo
niepotrzebnym sformatowaniu, całą pracę musiałem wykonywać od początku. W
międzyczasie pojawiło się trochę dodatkowych rzeczy do roboty, więc jej skończenie również przeciągnęło się w czasie. Gdy
ją dokończę, pojawi się na blogu, a ja wrócę do edytowania. Tymczasem żegnam.
Przypadkiem nawinęła mi się pewna ukraińska piosenka. W 2011 brała udział ukraińskich eliminacjach do Konkursu Eurowizji, ale przegrała. Nie
będę ukrywał, że rzeczywiście jest trochę eurowizyjna. Nawet bardzo, ale uroda wykonawczyni - Złaty Ogniewicz - uniemożliwia mi jakąkolwiek negatywną ocenę.
Tekst piosenki potraktuję tak jak teksty rosyjskie, tzn. przetłumaczę i dodam słowniczek. Ukraińskiego co prawda nie mam zamiaru się uczyć, ale już dawno chciałem się trochę w nim zorientować.
Tekst i tłumaczenie:
Я чула спів у лісах – зозуля кувала
Słyszałam
śpiew w lasach - kukułka kukała (?)
До рання
Do rana
В своїх снах, спогадах, у думках заблукала
W swoich
snach, wspomnieniach, w myślach zabłąkana
Наче то була я
Jakby
była mną
Тебе
Ciebie
Я бачила
Widziałam
Мене
Mnie
Ти, ой, не спіймав
Oj, nie
złapałeś
До неба
Do nieba
Летіла…
летіла
Leciałam
... leciałam
Ой, чому я, чому ти, чом ми досі не разом
Oj,
czemu ja, czemu ty, czemu my dotąd nie (jesteśmy) razem
Zespół Kino i Wiktora Coja już poznaliśmy, a dzisiaj
poznamy kolejną ich piosenkę. Nie wydaję mi się, żeby stała za nią jakaś poważna ideologia - oprócz oczywiście chęci przyjemnego spędzenia czasu z ukochaną. Nagrana po raz pierwszy w 1986 wchodziła w skład albumu Ночь. W 2001 skowerowana przez mołdawski Zdob şi
Zdub i umieszczona na ich albumie Agroromantica. Link podam na końcu, żeby teraz nie kusił :P
Tekst i tłumaczenie:
Мы вышли из дома, когда во всех окнах
Wyszliśmy
z domu, gdy we wszystkich oknach
Погасли огни один за одним
Pogasły
ognie jeden za drugim
Мы видели как уезжает последний трамвай.
Widzieliśmy
jak odjeżdża ostatni tramwaj.
Ездит такси, но нам нечем платить
Jeździ
taxi, ale nie mamy czym zapłacić
И нам незачем ехать мы гуляем одни
I nie
mamy po co jechać; włóczymy się sami
На нашем кассетнике кончилась плёнка. Мотай!
W naszym
odtwarzaczu taśma się skończyła. Nawijaj!
Видели ночь, гуляли всю ночь до утра.
Spotkaliśmy* noc, włóczyliśmy się całą noc do rana
Видели ночь, гуляли всю ночь до утра.
Spotkaliśmy noc, włóczyliśmy się całą noc do rana
Видели ночь, гуляли всю ночь до утра.
Spotkaliśmy noc, włóczyliśmy się całą noc do rana
Видели нoчь, гуляли всю ночь до утра.
Spotkaliśmy noc, włóczyliśmy się całą noc do rana
Зайди в телефонную будку скажи, чтоб
Pójdź do
budki telefonicznej, by
Закрыли дверь в квартире твоей
Zamknęli
drzwi w mieszkaniu twoim
Сними свою обувь, мы будем ходить босиком.
Zdejmij
buty, będziemy chodzić na bosaka
Есть сигареты, спички, бутылка вина и она
Są
papierosy, zapałki, wina butelka i ona
Поможет нам ждать, поможет поверить
Pomoże
nam czekać, pomoże uwierzyć
Что все спят и мы здесь вдвоём.
Że
wszyscy śpią i jesteśmy tu we dwójkę
* - widzieć czy zobaczyć również w języku polskim używa się jako spotkać
Po długiej przerwie postanowiłem sięgnąć do pokładów
rosyjskiego popu, który jak wszystkie rosyjskie pokłady, jest bogaty :). Dzisiaj
zajmiemy się piosenką w wykonaniu Wiery Breżniewej. Uprzedzając skojarzenia
czytelnika, od razu odpowiadam, że Breżniewa to tylko jej pseudonim artystyczny, choć przyszła na świat w tym samym mieście, co słynny Leonid - Dnieprodzierżyńsku. Naprawdę nazywała się Wiera Hałuszka, ale po ślubie przyjęła nazwisko męża – Kiperman. Swoją drogą, jej mąż - Michaił Kiperman - znajduje
się na 80 miejscu najbogatszych ludzi Ukrainy w roku 2012 z majątkiem wycenianym na 152 mln USD
(według ukraińskiego magazynu informacyjnego Fokus). Pełni funkcję
członka rady nadzorczej PAO Ukrtatnafy i PAO Ukrnafty oraz prezesa rady
nadzorczej DnieprAzota; jest również współwłaścicielem kompleksu
turystyczno-narciarskiego Bukowel w środkowej części ukraińskich Karpat.
Tak przy okazji, rada nadzorcza to po rosyjsku совет
директоров albo наблюдательный совет. Совет to oczywiście rada, stąd wyszło
określenie sowiecki dla Związku Radzieckiego. Warto się teraz nauczyć, bo nie sądzę, żeby ktoś
śpiewał o radach nadzorczych.
Siostra Wiery – Wiktoria jest żoną Aleksandra Cekały,
rosyjsko-ukraińskiego muzyka, aktora i prezentera. Dodam, że trzecią żoną (jakby nie mógł raz a dobrze). Piszę o tym, bo pan jest współprowadzącym ProżektorParisHilton na
rosyjskiej Jedynce. Zdarzy mi się oglądać i również zachęcam. Cekało to ten
spokojny. Biorąc pod uwagę jego życie sercowe, jak widać to tylko pozory ;).
Aha, w latach 2003-2007 była członkinią zespołu VIA Gra.
Orginalna nazwa, prawda? Jejku, alem się rozpisał ...
Tekst i tłumaczenie:
Ласточка моя, ты же видела солнце только по ТV
Jaskółko moja, ty widziałaś słońce tylko w telewizji
Выгляни в окно, дарю тебе лучик, лови!
Wyjrzyj przez okno, daję Ci promyk, łap!
Ты наверняка много знаешь из интернета о любви,
Z pewnością wiesz wiele z internetu o miłości,
Но это не твоя история, напрасные слёзы.
Ale to nie jest twoja historia, daremne łzy.
Припев:
Refren:
А солнце светит всем одинаково,
A słońce świeci wszystkim jednakowo,
И зря ты, моя девочка, плакала,
I niepotrzebnie, moja dziewczynko, płakałaś,
Ведь там за окном цветёт, бежит
Przecież tam za oknem kwitnie, biegnie
Реальная жизнь.
Prawdziwe życie.
А солнце светит всем одинаково,
A słońce świeci wszystkim jednakowo,
Любовь идёт под разными флагами,
Miłość maszeruje pod różnymi flagami,
Встречай же её, открой, дыши!
Powitaj ją, otwórz, oddychaj!
Реальная жизнь. Прекрасная жизнь.
Prawdziwe życie. Przepiękne życie.
Ласточка моя, не всегда правда то, что люди говорят.
Jaskółko moja, nie zawsze jest prawdą to, co ludzie
mówią.
Слушала ты их, не слушая сердца, а зря.
Słuchałaś ich, nie słuchając serca, a źle!
Так и не доплыть, они побросали якоря,
Tak nigdzie nie dopłyniesz, oni zarzucili kotwice.
Но это не твоя история, напрасные слёзы.
Ale to nie jest twoja historia, daremne łzy.
Припев:
Refren:
Припев:
Refren:
Słowniczek:
(за)светить - (za)świecić
(по)бежать - (po)biec
(по)дарить
- (po)darować, da(wa)ć w prezencie
(по)слушать - (po)słuchać
бросить|бросать - rzucić|rzucać
выглядеть
- wyglądać [w tekście nie ma, ale może się mylić z выглянуть, dlatego powinno się teraz zapamiętać]
выглянуть|выглядывать
- wyjrzeć|wyglądać
доплыть|доплывать
- dopłynąć|dopływać
дышать -
oddychać
зря -
zbytecznie, na próżno, niepotrzebnie
история
- historia
луч -
promień
лучик - promyk
наблюдательный совет, совет директоров- radanadzorcza
Myślę, że dobrym będzie zwyczajem, jeśli co pewien czas będę
umieszczał zbiorcze listy słówek. Zaczął się już wrzesień i zdążyło się sporo nazbierać. Poza tym muszę sobie przypomnieć co było, bo nie chcę wklepywać
znów tych samych.
W sumie w tekstach użyto 497 równych słów (nie wliczjąc w to, tych
naprawdę podstawowych, których nie umieszczałem w słowniczkach). Jeśli nic mi nie umknęło,
powtórzyłem się 26 razy, z czego rekordzistami były słowa сердце i
город (po 2 razy). No, i do tej
chwili nie wiem, o co chodziło z tym бычком.
Muszę zrobić sobie choćby kilkudniowy urlop, bo już nie wytrzymuję. Jadę w cholerę - jednym zdaniem.
Dlatego dzisiaj będzie wakacyjnie: o turystach i bez tłumaczenia. Piosenkę wykonuje
białoruska Krambambula, projekt współtworzony przez wspomnianego już Lavona Volskiego. Jakby ktoś był zainteresowany, podpowiem, że Krambambuli
można nie tylko posłuchać, ale również napić się ;).
Żeby ułatwić czytelnikowi nieco rozszyfrowanie białoruskiego tekstu, przekonwertowałem go na łacinkę*. Literkę 'ŭ' czytamy jak polskie 'ł', natomiast 'č', 'š' oraz 'ž' jako - odpowiednio - 'cz', 'sz' oraz 'ż'. Literkę 'ł' wymawia się jako tzw. polskie 'l' kresowe lub - po prostu - rosyjskie л. Słówka, których czytelnik może nie zrozumieć, bo nie
przypominają polskich, ani poznanych dotąd rosyjskich, znajdą się w zwyczajowym
miejscu czyli słowniczku. Dla ułatwienia dodam, że białoruskiemu 'h' odpowiada polskie 'g', kali b chtości jašče hetaha nie viedaŭ.
* Cyrylica nie jest jedynym sposobem zapisu języka białoruskiego. Istnieje również tradycja używania w tym celu alfabetu łacińskiego, chociaż obecnie kultywowana jest głównie w środowiskach opozycyjnych wobec władzy. Transkrypcji dokonałem zgodnie z tą właśnie tradycją.
Tekst:
Niejak my
pajechalі tudy adpačyvać,
Dzie
zaŭsiody sviecіć sonca, a pra śnieh і nie čuvać.
